Wypadek
Źródłem sprawy był wypadek, jakiemu uległa Anna K. wraz z mężem i szwagrem. 4 lipca 2010 r. prowadzony przez męża samochód zderzył się czołowo z nadjeżdżającym z naprzeciwka pojazdem. Odpowiedzialny za wypadek okazał się kierowca drugiego samochodu. Rodzice zmarłej zgłosili się do towarzystwa ubezpieczeniowego, w którym miał wykupione OC sprawca wypadku. Ubezpieczyciel wypłacił rodzinie K. łącznie niespełna 162 tys. zł. Na tę sumę złożyły się zwrot kosztów pogrzebu, nagrobka oraz odszkodowanie za pogorszenie sytuacji życiowej i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę. To ostatnie zostało wypłacone ojcu w kwocie 45 tys. zł, matce – 40 tys. zł. Jednak członkowie rodziny uznali, że kwota nie jest wystarczająca. Zmarła była bowiem w 9. miesiącu ciąży. Dziecka, podobnie jak matki, nie udało się uratować.
Dodatkowe zadośćuczynienie
Dlatego rodzice zmarłej Anny K. zażądali zadośćuczynienia również za śmierć nienarodzonej wnuczki. Ubezpieczyciel odmówił jednak wypłaty, wskazując, że zgodnie z art. 446 par. 4 kodeksu cywilnego zadośćuczynienie można przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego. Nie można jednak uznać za zmarłego dziecka, które się jeszcze nie urodziło. Ubezpieczyciel wskazywał tu na art. 8 par. 1 k.c., zgodnie z którym każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną. Jego zdaniem więc, wobec braku urodzenia, dziecko nie mogło nabyć zdolności prawnej.
Orzecznictwo sądu
Mimo to sąd I instancji podwyższył kwotę zadośćuczynienia, wskazując na poważniejszą krzywdę wyrządzoną rodzicom zmarłej Anny K., gdyż stracili oni nie tylko córkę, ale i długo oczekiwaną wnuczkę. Jednak sąd nie zasądził dodatkowego zadośćuczynienia za śmierć nienarodzonej dziewczynki, ale podwyższył zadośćuczynienie za śmierć Anny K. – po 100 tys. zł dla matki i ojca. Apelację od tego orzeczenia złożyło towarzystwo ubezpieczeniowe i rodzice K., ale obie apelacje oddalił sąd II instancji.
Ostatecznie skargę kasacyjną rodziców zmarłej oddalił też Sąd Najwyższy. Wskazał, że nie można uznać, że w mogła powstać z nienarodzoną wnuczką więź porównywalna z tą, jaką mieli rodzice z dorosłą córką. W podwyższonym zadośćuczynieniu zasądzonym przez sądy zawarło się również zadośćuczynienie za śmierć dziecka, a kwoty nie odbiegały rażąco od podobnych, zasądzanych przez inne sądy – podkreślił SN.
Mimo to SN stanął na stanowisku, że nie ma przeszkód do przyznania zadośćuczynienia w związku ze śmiercią nienarodzonego dziecka, które mogłoby już samodzielnie żyć poza organizmem matki, ale wskutek deliktu straciło życie.
– Na gruncie art. 446 par. 4 k.c. nie można uznać, że zadośćuczynienie może być przyznane tylko w związku ze śmiercią osoby posiadającej zdolność prawną – wyjaśniła sędzia Barbara Myszka.
